ΤΟΜΕΙΣ / ΝΕΥΡΟΑΓΓΕΙΟΛΟΓΙΑ
Η αντιμετώπιση των ατόμων με αγγειακές παθήσεις του εγκεφάλου και της σπονδυλικής στήλης-νωτιαίου μυελού απαιτεί τη συνεργασία με την Πανεπιστημιακή Κλινική Εντατικής Θεραπείας, εφόσων η κατάστασή τους είναι σοβαρή (κώμα). Η Κλινική, σε συνεργασία με το ακτινολογικό τμήμα, προσφέρει τη δυνατότητα άμεσης διενέργειας αγγειογραφίας εγκεφάλου ή νωτιαίου μυελού, καθώς και επέμβασης για την αφαίρεση αιματώματος, ανευρύσματος ή αγγειακής δυσπλασίας. Οι επεμβάσεις στα αγγεία του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού διενεργούνται με Χειρουργικό Μικροσκόπιο.
Εισαγωγή
Ανεύρυσμα ονομάζεται κάθε παθολογική διεύρυνση ή διάταση του αυλού μιας αρτηρίας σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος. Τα πιο συνηθισμένα εγκεφαλικά ανευρύσματα είναι τα συγγενούς αιτιολογίας. Συνήθως, εκδηλώνονται με υπαραχνοειδή αιμορραγία (ΥΑ), ενώ σπανιότερα με ενδοκοιλιακή ή ενδοπαρεγχυματική αιμορραγία. Τα μη ραγέντα ανευρύσματα παρουσιάζονται με εστιακή νευρολογική σημειολογία (ομόπλευρη μείωση οπτικής οξύτητας ή οφθαλμοπληγία, ψυχονοητικές διαταραχές κ.α) ή με επιληπτικές κρίσεις.
Η συχνότητα της ΥΑ είναι 1:10.000 κατοίκους ετησίως. Mε βάση το ποσοστό αυτό στην Ελλάδα θα πρέπει να αναμένονται 1000-1100 ασθενείς ετησίως. Στο 80%-90% η ΥΑ οφείλεται σε ρήξη ανευρύσματος, ενώ στο 5% σε ρήξη αρτηριοφλεβώδους δυσπλασίας.Στη μεγάλη πλειοψηφία του υπολοίπου 10-20% δεν ανευρίσκεται παθολογικό αίτιο («μη ανευρυσματική ΥΑ»), ενώ ένα πολύ μικρό ποσοστό πάσχει από νοσήματα όπως διαταραχές πήξης, θρομβοπενία, λευχαιμία, αγγειίτιδες, νεοπλάσματα. Μεγάλες νεκροτομικές μελέτες έδειξαν ότι η συχνότητα εγκεφαλικού ανευρύσματος στο γενικό πληθυσμό είναι 2%, ενώ το 1/2 αυτών θα εκδηλώσει τη ρήξη που συνήθως συμβαίνει μεταξύ 45 και 65 ετών (στο 75% των ασθενών). Η πλειοψηφία των ανευρυσμάτων (80%) έχει μέγεθος μικρότερο των 1cm. Σε ότι αφορά στην κληρονομικότητα μελέτες έχουν δείξει ότι η πιθανότητα ανάπτυξης εγκεφαλικού ανευρύσματος, μεταξύ συγγενών πρώτου βαθμού, είναι 10-15%.Είναι μεγάλη λοιπόν, η σημασία του προληπτικού ελέγχου όταν υπάρχει υποψία οικογενούς επίπτωσης. Σε οικογένειες όπου παρουσιάζονται ανευρύσματα σε δύο αδέρφια ή σε γονιό και παιδί, θα πρέπει να διενεργείται αγγειογραφική διερεύνηση και των υπολοίπων μελών. Η διερεύνηση αυτή, σήμερα γίνεται με την αναίμακτη μέθοδο της μαγνητικής παναγγειογραφίας ή της τρισδιάστατης αξονικής αγγειογραφίας.
Το 20% των ασθενών με ρήξη εγκεφαλικού ανευρύσματος «δεν προλαβαίνει να φθάσει στο νοσοκομείο», ενώ ένα 20% είναι συνήθως σε βαθύ κώμα, κατάσταση που επιδρά αρνητικά στη μεθαιμορραγική πορεία και επηρεάζει δυσμενώς τα επεμβατικά αποτελέσματα. Το υπόλοιπο 50-60% των ασθενών, (περίπου 500-600 για την Ελλάδα), που βρίσκεται σε καλή νευρολογική κατάσταση, «δικαιούται» να υποβληθεί σε πρώιμη επέμβαση (κρανιοτομία ή εμβολισμός) με ταυτόχρονη μείωση της πιθανότητας νέας αιμορραγίας και ανάπτυξης εγκεφαλικής ισχαιμίας (αγγειόσπασμος). Βέβαια, πέρα από το 20% των ασθενών που καταλήγει ακαριαίως. Ένα επιπλέον 30% παραμένει σε άλλες κλινικές για τους παρακάτω λόγους: (α) η πολύ βαριά κατάσταση-αναπηρία (οπότε και δεν έχει έννοια η επέμβαση) και (β) η αρχικά λανθασμένη διάγνωση.
Συμπερασματικά, με βάση τα διεθνή δεδομένα, στην Ελλάδα ο συνολικός αριθμός των ασθενών σε καλή νευρολογική κατάσταση, που «δικαιούνται» διακομιδής σε νευροχειρουργική μονάδα είναι περίπου 500-600 ετησίως.